Zilveren bruiloft

‘Het schuurde toen en nu nog een beetje’

Pieter van Harberden kijkt graag vanuit een wetenschappelijk oogpunt terug op het samengaan van Riel en Goirle. Maar dat er een kwart eeuw geleden sprake was van een optimale voorbereiding c.q. warm bad kan het voormalig Goirles gemeenteraadslid niet zeggen.

“Het schuurde toen in Riel. Misschien nog wel een beetje.” Als voorbeeld neemt Van Harberden (77) de ouderenorganisaties in Riel en Goirle. “Die gaan nog steeds gescheiden door het leven.” En dat grotere gemeenten beter voor hun burgers zorgen? “Helemaal niet”, klinkt het resoluut. “Bovendien er is toen te weinig gedaan om vooral de Rielenaren bij de overgang te betrekken. Bij de burgers zit veel kennis en ook passie. Het is nooit te laat om die bij zo’n proces te betrekken. Het kan nog. Ook met een eventueel samengaan met een andere gemeente of binnen een groter samenwerkingsverband in de toekomst moet daaraan niet voorbij worden gegaan.” Het is een advies van Van Harberden gebaseerd op een soortgelijk proces in Den Bosch waarbij hij betrokken was.

In harmonie samengaan van Riel en Goirle? Nou daar heeft Van Harberden nog een pakkend voorbeeld. “Huisarts Jos Geerards zei ‘dit wordt geen gelukkig huwelijk, de verschillen zijn te groot en de mensen zetten de hakken in het zand. Hij had het goed gezien. Volgens Geerards is het samengaan de mensen in Riel ‘door de strot geduwd’.”

Een ander heikel punt wat rond zingt, is het tekort aan woningen. Van Harberden bracht het enige tijd terug onder de aandacht onder de noemer ‘Langer thuis in eigen huis’. “We hebben in de gemeente Goirle slechts traditionele woonvormen. Laat mensen meer in eigen beheer bouwen, Collectief Particulier Opdrachtgeverschap, of denk eens aan Knarrenhofjes. Het is daar waar senioren en starters een harmonieus thuis vinden en waar sociale controle in de juiste zin van het woord tot wasdom komt. Sociale cohesie!” Van Harberden plaatst daarbij wel een kanttekening: “Ga je voor de hoofdprijs van de bouwgrond dan komt zo’n project niet van de grond.”

Van Harberden heeft het gesprek meer dan goed voorbereid, levert stof voor vele pagina’s beschouwing. Niet alleen vanuit de achteruitkijkspiegel maar ook door de voorruit. “Voer in de gemeente bestuurlijke vernieuwing door. De politiek heeft daar best oren naar.”

‘Riel heeft onder het samengaan met Goirle niet geleden’

Ondernemer Jozef van den Corput, LRG-gemeenteraadslid Cees Pelkmans en heemkundige Jan van Eijck laten met passie hun licht schijnen op Riel en het opgaan in de gemeente Goirle een kwart eeuw geleden.

“Goirle blijft van Riel af!” Jan van Eijck zet het gesprek meteen op scherp met de naam van zijn zo genaamde ‘subcomité’ van een kwart eeuw geleden. “Toen verplicht aan mijn Rielse vader.” In een adem nuanceert hij: “Zo gevoelig lag het allemaal niet. Vanzelfsprekend waren er sentimenten maar of Riel nu bij de groene gemeente Alphen/Baarle-Nassau/Gilze hoort of bij Goirle, de eigenheid van kern en inwoners blijft.” Qua afstand was het volgens Jozef van den Corput helemaal geen probleem. “Bij Joske de Boer de hoek om”, lacht hij. Wat hij 25 jaar geleden als positief ervoer, is dat Goirle een goede ondernemersstructuur had. Een waarbij de ondernemersvereniging Riel zich al snel thuis voelde. Beiden weten dat sentimenten verwateren. Van Eijck: “De jonge generatie wil zich wellicht graag in Riel vestigen maar het maakt hen niet uit waar ze bij horen.” Hij vindt dat toch een beetje een gevaar: “Het zou ten koste kunnen gaan van de betrokkenheid.”

Cees Pelkmans is een Rielenaar in hart en nieren. In ’t Kelderke en bij ’t Fust op Goirles grondgebied vond hij op jonge leeftijd zijn vertier. Vanuit zijn politieke en maatschappelijke rol kwalificeert hij het samengaan met Goirle als ‘een warm bad’. “Wat niet werd verwacht gebeurde maar het was vanaf de eerste kennismaking heel mooi.” Hij neemt als voorbeeld de goede samenwerking tussen de brandweerkorpsen van Riel, waar hij deel van uitmaakte, en Goirle. Ook binnen het jeugd- en jongerenwerk en de gemeenteraad kwam, volgens hem, de eigenheid van Riel niet in het gedrang. “Riel heeft onder het samengaan met Goirle niet geleden. Sterker nog ‘we’ zijn beter geworden. Neem de gemeentelijk financiën, momenteel een veel besproken onderwerp, maar we zijn krachtiger dan destijds.”

Woningbouw voor starters en senioren is een heikel punt in Riel. Daar zou volgens de drie heren op ingezet moeten worden. “Willen we het voorzieningenniveau op peil houden dan moeten we in Riel doorgroeien van drie- naar vijfduizend inwoners.” Van den Corput doelt daarmee op de aanwezigheid van de Boerenschuur en de aanpalende winkels. “Gelukkig hebben die regionaal aanzien waardoor ze meer dan bestaansrecht hebben.” Volgens Van Eijck geldt dat niet alleen voor die winkels maar ook voor de horeca, het onderwijs, de harmonie en het carnaval. “Ook die hebben baat bij een respectabel inwonersaantal.”

Vanuit zijn heem-achtergrond wil Van Eijck nog wel wat kwijt over het dna van de Rielenaar. “Boeren en burgers. Harde werkers, grote gezinnen. Er was op dna-vlak niet echt een match met Goirle waar de textielarbeider het beeld bepaalde. Overigens, ook die wist van aanpakken.” Van den Corput verwijst naar de aanwezigheid van de melkfabriek in Riel waar mensen binnen een coöperatie werkten. In de volksmond: de Rielse boterfabriek. “Eigenlijk was en is Riel een buitenbeentje”, zegt Van Eijck. “De Rabobank viel onder de vlag van de Baronie van Breda en de kerk behoort tot het Bisdom Breda.” Pelkmans vindt dat de Rielenaar niet over een kam geschoren mag worden als het gaat over dna. “Je hoort vaak: kritisch, zeurderig of gewoon mauwers. Ik denk dat we op dat vlak niet alleen staan in Brabant. Overal kunnen verschillende geluiden worden opgetekend.” Hij concludeert dat Riel absoluut niet onder het samengaan met Goirle heeft geleden. “Sterker nog, we zijn er mijn inziens beter van geworden.” “En samengaan met een grote stad is niet per definitie beter”, waarmee Van Eijck een voorschot neemt op een eventuele toekomst van de gemeente Goirle.  

'Ook al is het complex, we willen zekerheid'

'Zekerheid' is het sleutelwoord waar agrariër Noud Schellekens op aanstuurt als het gaat over zijn werk in combinatie met Riel/Goirle. Hij verwijst naar de regering maar ook naar de rol van de gemeente Goirle.

Terugkijken op 25 jaar onder de vleugels van de gemeente Goirle, wil Schellekens wel maar liever kijkt hij vooruit. "Wat staat ons te wachten", verwijst hij naar de omgevingsvisie, die op het agrarische bedrijf, inmiddels overgedragen aan zijn zoon, afkomt. "We hebben de afgelopen jaren flink geïnvesteerd en willen vooruit kunnen." De complexiteit om de juiste voorwaarden te scheppen, maakt het, volgens hem, lastig, onzeker. "We zitten in een waterwingebied en hebben te maken met twee waterschappen, Brabantse Delta aan de Bredase en De Dommel aan de Goirlese kant. Verder is er de roep om zonne-akkers, windmolens en we zitten in een vliegroute."

Klagen wil Schellekens, die geboren en getogen is op Zandeind, niet. Bovendien kent hij na jaren onder Goirles bewind de te bewandelen paden. "Ik hoop dat er tegen de achtergrond van die ontwikkelingen bij de gemeente Goirle genoeg kennis aanwezig is om voorwaarden te scheppen waardoor het voor ons mogelijk is om volwaardig te kunnen blijven werken op ons melkveebedrijf." Toch schakelt hij nog even 25 jaar terug. "Aanvankelijk dachten we 'we worden genomen' door Goirle. Hoe gaat de nieuwe gemeente om met de uitbreiding van zo'n enorm gebied. Maar dat is goed gegaan. De ruilverkaveling is goed afgesloten. Ook de stroken beplanting hebben het geheel een volwaardig aanzicht gegeven. Bovendien hebben we milieustappen kunnen zetten met ons melkveebedrijf." 

Schellekens hoopt niet dat zijn 'zorgen voor de toekomst' affiniteit hebben met de woningbouw in Riel. "Hoe lang wachten we al niet op nieuwbouw in onze kern. Het is belangrijk dat er snel woningen komen zodat er op dat vlak meer zekerheid is voor starters en senioren. Hetzelfde geldt voor de uitvoering van de toekomstvisie. We willen verder en hebben onze gronden nodig en kunnen ze maar een keer benutten.” Met een kwinkslag: "We kunnen onze gronden niet verdubbelen door er een verdieping op te zetten..."

‘Verenigingsleven: de ziel van Goirle en Riel’

“Een warm bad? Nee! Het was wennen aan een kleine gemeenschap en aan de afwachtende en voorzichtige houding van de Goirlenaren.” Lucy Roodbol (68), actief op menig sociaal front in Goirle, is helder over het moment dat ze 38 jaar geleden in Goirle kwam wonen. Of ze zich het samengaan van Goirle en Riel nog kan herinneren? “Uiteraard, maar ik had de emotie niet om de barricaden op te gaan. Ik kom, na een tussenstap in Amersfoort, van oorsprong uit Vlaardingen. Onder de rook van Rotterdam. We waren ook daar georiënteerd op de stad. Of het nu gaat over Riel bij Goirle of Goirle bij Tilburg, hier is dat toch niet anders?”

Roodbol roemt de ‘prachtige gemeente’, de bosrijke omgeving en geniet al jaren van de kleinschalige charme van de gemeente Goirle. “Achteraf gezien was ik snel opgenomen.” Bescheidenheid siert. Ze profileerde zich niet als ‘iemand die alles weet’. Wel stelde Roodbol zich actief op. Ze sloot zich aan bij de Wereldwinkel en nam zitting in het bestuur van Atelier ’78. Inmiddels zetelt ze in het bestuur van de plaatselijke Katholieke Bond van Ouderen waardoor de band met inwoners uit Goirle en Riel nog eens extra wordt versterkt.

Het gesprek gaat niet alleen over Goirle/Riel maar ook over het samengaan van Goirle en Tilburg. “In een grote stad behoudt iedere wijk zijn eigen identiteit. In Riel is dat mijn inziens al 25 jaar niet anders. Ook daar hebben ze in al die jaren hun eigenheid niet prijs gegeven. Ze vieren in ‘eigen huis’ carnaval en voetballen in de eigen kern.”

Mocht Goirle bij Tilburg komen, dan kan er, volgens Roodbol, alleen maar worden geprofiteerd van de vele kennis die in de stad aanwezig is. Wel hoopt ze dat de lijntjes richting gemeente-ambtenaren in de toekomst kort blijven. “Van belang is het behoud van het rijke verenigingsleven in beide kernen. “Dat is wel een voorwaarde voor nauwe samenhang. Noem het de ziel van Goirle/Riel. Van belang is dat binnen de kernen niet aan hobbyclubs, muziek en cultuur wordt getornd. Juist die zaken zorgen voor de eigenheid van een gemeenschap.”

‘VV Riel moet VV Riel blijven’

Herman Stroucken (65), voorzitter van VV Riel, zag 25 jaar geleden al dat het samengaan van Riel met de gemeente Goirle voor de club meer zou opleveren dan de combinatie met 'Alphen'. Bovendien was 'het gevoel van Riel' met de voormalige spelers Jan Schellekens en Sjef Verhoeven in de Goirlese gemeenteraad goed vertegenwoordigd. "Het uitgangspunt als voetbalvereniging was uiteraard zelfstandig blijven. De jeugd in Riel wil 'gewoon' bij Riel voetballen." De uitspraak 'VV Riel moet VV Riel blijven' stond een kwart eeuw geleden dan ook als een paal boven water. Wel heeft Stroucken een maar: "Ik weet niet hoe het zou zijn gelopen als alle sportvelden binnen de gemeente Goirle in het Riels Laag zouden zijn geclusterd."

De voorzitter onderstreept de goede verstandhouding met de gemeente Goirle. Wel betreurt hij het dat VV Riel, door alle bestuurlijke wisselingen in de gemeente, inmiddels vijf (sport)wethouders heeft versleten. "Het bestuur neemt de wethouder met plezier mee voor een rondgang over het complex. Maar steeds voor dezelfde punten aandacht vragen, is meer dan dubbel werk. Bovendien blijkt op zulke momenten des te meer dat er werk is blijven liggen." Het is een indirecte verwijzing naar de wensen van de vereniging. Denk aan het verzoek bij de gemeente om led-verlichting. "Een investering goed voor een besparing van 50/60 procent op de energiekosten", rekent Stroucken voor. Cynisch is hij over de omheining: "Die stamt nog uit de Tweede Wereldoorlog. Hopelijk kunnen we daarover snel met de gemeente aan tafel en dat geldt ook voor het groot onderhoud van de velden."

VV Riel zit in afwachting van actie niet bij de pakken neer. "We zijn zelfredzaam en houden onze hand niet op. Bovendien zijn we niet te beroerd om er zelf de schouders onder te zetten." Stroucken verwijst daarmee naar revitalisatie van het gebouw op het complex: "Met eigen mensen en met de inbreng van Rielse sponsoren." Daarmee onderstreept Stroucken de verankering van VV Riel in de Rielse gemeenschap. "De betrokkenheid is enorm. Het zit in de Rielenaren. Tal van spelers die stoppen blijven als lid de club trouw. Dat zegt toch genoeg over wat VV Riel betekent voor de kern Riel."

“Echt heftige reacties? Nee, haast niet”

“Ook al gaat het praatje bij de kapper vaak over gemeente en/of politiek, het is een ongeschreven regel dat de kapper/ster haar mening voor zich houdt.” Met deze opening lijkt het een kort gesprek te worden met Christien de Jong van Rielhaariteit Haarwerken en Kappers. Het tegendeel is waar.

Uiteraard proefde zij 25 jaar geleden in haar salon het sentiment rondom het samengaan van Riel en Goirle. “Echt heftige reacties? Nee, die waren er haast niet.” Ze schakelt in een adem door naar haar eigen situatie. “We hoorden bij Alphen. Nou, veel slechter dan onder die gemeente kon het niet worden in Goirle.” Haar ervaringen hebben betrekking op de doorlopen vergunningentrajecten, zowel voor de verbouwing van haar salon als voor de nieuwbouwwoning van het gezin De Jong. “We hebben in Riel onze nek uitgestoken met de bouw van een houten woning. Een traject van vijf jaar met flexibiliteit als dieptepunt. Destijds had ik mijn oog ook laten vallen op de voormalige brandweerkazerne voor mijn salon. Ook daarbij liepen we tegen een starre instelling aan.”

Het heeft haar vertrouwen in een gemeente, of die nu Alphen of Goirle heet, niet versterkt. Maar het is niet louter geklaag. De Jong heeft het uitstekend naar haar zin in Riel. “Binnen vijf minuten midden in de natuur en mede door de Boerenschuur en aanverwante zaken een prima voorzieningenniveau.” Wel ‘baalt ze’ dat de Rabobank de pinautomaat in de kern wilde opheffen. Met de nodige inspanningen van haar kant is er die gelukkig nog. “Geen zaak van de gemeente, al mag die daar wel een rol in spelen, maar wel een belangrijk aspect in het voorzieningenniveau.” Blij is ze dat de doorgaande weg door de kern Riel behouden is gebleven. “We hebben daar als ondernemersvereniging hard voor gestreden. Een rondweg zou de doodsteek zijn geweest voor de levendigheid in Riel.”  

De Jong is niet de enige, die wonen in Riel enorm koestert. “Die zijn er heel veel”, weet ze, “jammer dat de kern zo weinig woningen biedt. Zowel starters als senioren willen maar al te graag in het eigen dorp blijven wonen. Straks bij Tilburg? Laat dat maar snel gebeuren, dat gaat niet ten koste van de identiteit van Riel. Daar heeft het samengaan met Goirle ook geen vat op gehad.”